Osoby starsze często zmagają się z przewlekłymi chorobami, które wpływają nie tylko na ich zdrowie fizyczne, ale też na samopoczucie psychiczne, zachowanie oraz zdolność do samodzielnego funkcjonowania. Rolą opiekunki nie jest leczenie – to zastrzeżone dla personelu medycznego – ale codzienne monitorowanie objawów, reagowanie na zmiany stanu zdrowia oraz wspieranie seniora w życiu codziennym. Poniżej przedstawiamy zestawienie najczęściej występujących chorób wieku podeszłego wraz z praktycznymi zaleceniami dla opiekunek.

DEMENCJA STARCZA (choroba Alzheimera i inne otępienia)

Opis

Demencja to postępujące zaburzenie funkcji poznawczych: pamięci, mowy, orientacji, myślenia.
Najczęstszą przyczyną jest choroba Alzheimera.

Objawy

zapominanie imion, dat, miejsc
powtarzanie tych samych pytań
problemy z orientacją w czasie i przestrzeni
zmiany nastroju, podejrzliwość
trudności z wykonywaniem prostych czynności (np. ubieranie się)

Zalecenia dla opiekunki

Utrzymuj stałą rutynę dnia – w demencji przewidywalność = bezpieczeństwo

Mów prostym językiem, powoli, z uśmiechem
Nie poprawiaj agresywnie ani nie krytykuj – osoba chora nie panuje nad objawami
Zabezpiecz mieszkanie: usuń niebezpieczne przedmioty, zamontuj czujniki gazu
Zapisuj objawy pogorszenia – przekaż rodzinie i lekarzowi
Zachęcaj do prostych aktywności: układanie obrazków, rozmowy, wspomnienia

CUKRZYCA TYPU 2

Opis

Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, w której organizm ma trudność z regulacją poziomu glukozy we krwi. Występuje najczęściej u osób po 60. roku życia.

Objawy

wzmożone pragnienie
częste oddawanie moczu
senność, osłabienie
opóźnione gojenie ran
u niektórych: pogorszenie wzroku, drętwienie kończyn
Zalecenia dla opiekunki
Podawaj posiłki zgodnie z zaleceniami dietetycznymi (niski indeks glikemiczny)
Regularne pory posiłków – unikaj nagłych skoków cukru
Obserwuj objawy niedocukrzenia (hipoglikemii): drżenie, bladość, zaburzenia mowy
Miej pod ręką źródło cukru (sok, kostki cukru) – w razie hipoglikemii
Nie podawaj słodyczy bez konsultacji z rodziną/lekarzem
Pamiętaj, że osoby starsze mogą nie odczuwać typowych objawów – obserwacja jest kluczowa

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

Opis

Częsta dolegliwość seniorów, często bezobjawowa. Może prowadzić do zawałów, udarów i niewydolności serca.

Objawy (jeśli występują)

bóle głowy
zawroty głowy
mroczki przed oczami
szumy uszne
uczucie kołatania serca
Zalecenia dla opiekunki

Mierz ciśnienie regularnie (jeśli masz odpowiedni sprzęt i zgodę rodziny)
Zapewnij dietę z ograniczeniem soli i tłuszczów nasyconych
Zachęcaj do lekkiej aktywności fizycznej – nawet spacer po mieszkaniu
Obserwuj objawy ostrzegawcze: nagły ból głowy, zaburzenia mowy, osłabienie jednej strony ciała –
to może być udar
Nie przerywaj samodzielnie leczenia – przypominaj o lekach

CHOROBA PARKINSONA

Opis

Postępująca choroba neurologiczna powodująca drżenie kończyn, sztywność mięśni i zaburzenia
chodu.
Objawy
drżenie rąk (szczególnie w spoczynku)
trudności w poruszaniu się
sztywność ciała
maskowata twarz (brak mimiki)
spowolnienie mowy
Zalecenia dla opiekunki
Pomagaj w ubieraniu, myciu, jedzeniu – zachowując maksymalną samodzielność seniora
Podawaj leki zgodnie z godzinami – opóźnienie może spowodować pogorszenie objawów
Zadbaj o bezpieczeństwo – chorzy łatwo się przewracają
Używaj antypoślizgowych mat, uchwytów w łazience
Wspieraj emocjonalnie – choroba wpływa też na psychikę chorego

OSTEOPOROZA I RYZYKO ZŁAMAŃ

Opis

Utrata masy kostnej, szczególnie u kobiet po 65 r.ż., prowadząca do podatności na złamania.

Objawy

częste bóle kręgosłupa
zmniejszenie wzrostu
garbienie się
złamania przy minimalnym urazie (np. upadek na plecy)

Zalecenia dla opiekunki

Zabezpiecz przestrzeń: usuń dywany, kable, śliskie powierzchnie
Pomagaj w chodzeniu – szczególnie rano i wieczorem

Zadbaj o odpowiednią dietę – nabiał, witamina D, suplementy (jeśli zalecone)
Unikaj nagłych ruchów – np. ciągnięcia seniora przy zmianie pozycji
Jeśli dojdzie do upadku – nie ruszaj seniora samodzielnie. Wezwij pomoc medyczną

NIETRZYMANIE MOCZU

Opis

Częsty problem u osób starszych, nie tylko fizyczny, ale też psychicznie obciążający. Wymaga delikatności i regularności w opiece.

Objawy

mimowolne oddawanie moczu
częste potrzeby w nocy (nokturia)
zapach moczu, częste zmiany ubrań
wstyd, wycofanie się seniora
Zalecenia dla opiekunki
Zmieniaj pieluchomajtki dyskretnie i z szacunkiem
Dbaj o higienę intymną, aby uniknąć odparzeń i infekcji
Przypominaj o wizytach w toalecie o stałych porach
Zachęcaj do picia wody – nie ograniczaj płynów bez konsultacji
Obserwuj: pieczenie, ból, gorączka – mogą świadczyć o infekcji dróg moczowych

DEPRESJA I ZABURZENIA NASTROJU

Opis

Często nierozpoznana wśród seniorów. Objawia się nie tylko smutkiem, ale też apatią, bezsennością,
drażliwością.

Objawy

wycofanie się z kontaktów
brak apetytu
bezsenność lub nadmierna senność
niska samoocena, rezygnacja
czasem: wypowiedzi sugerujące chęć śmierci
Zalecenia dla opiekunki
Rozmawiaj z seniorem – z empatią, bez oceniania
Nie lekceważ wypowiedzi typu „jestem ciężarem”, „lepiej byłoby umrzeć” – zgłoś rodzinie
Zachęcaj do codziennego rytuału – nawet krótkiego spaceru, rozmowy
Nie narzucaj aktywności na siłę, ale delikatnie proponuj

Monitoruj zmiany nastroju – przekaż je bliskim lub lekarzowi

Zawód opiekunki osób starszych wymaga nie tylko empatii, ale i czujności medycznej. Choć nie jesteś pielęgniarką ani lekarzem, to właśnie Ty jesteś pierwszą osobą, która widzi zmiany w zachowaniu, stanie zdrowia i codziennym funkcjonowaniu seniora.

Twoja rola polega na:

obserwacji i dokumentowaniu objawów,
reagowaniu w sytuacjach alarmowych,
współpracy z rodziną i personelem medycznym,
codziennym wspieraniu podopiecznego – fizycznie i psychicznie.
Wiedza o chorobach pomaga nie tylko zwiększyć bezpieczeństwo seniora, ale i poprawić jakość życia
– jego i Twoją. Świadoma opieka to bezpieczna opieka.